Een intentieverklaring

In Nederland houden we het graag gezellig, concreet en nuttig. We zijn niet zo goed in verder kijken dan onze neus lang is, of misschien proberen we het niet genoeg. De laatste jaren is daar een schreeuwerige houding van ‘kijk eens waar ik tegen aan durf te schoppen’ over heen gekomen. Ik zoek in mijn blog naar de andere kant. Die andere kant vind ik soms, in mezelf, in de natuur, maar ook regelmatig in boeken.

Het afgelopen jaar voor de studie bijvoorbeeld veel Seamus Heaney gelezen. Zijn ‘Squarings’ (uit Seeing Things) gaan over het onzegbare, het onbereikbare, datgene dat net achter de horizon ligt. Zijn gedichten zijn lokaal, aards en concreet, maar ademen tegelijkertijd een transcendente stilte. Zonder het te willen pakken in woorden maakt Heaney die stilte voelbaar, tussen de woorden, ondanks de woorden.

Gisteren las ik ook het interview met Frank Westerman over zijn tocht naar de top van de berg Ararat: “voor het eerst kon ik erkennen dat er iets onkenbaar is. Er zijn dingen, begreep ik, waar verklaringen op afketsen, omdat ze immuun zijn voor ontraadseling. Dat Gods zoon voor ons gestorven is aan het kruis, bijvoorbeeld, is één mogelijke invulling. (…) Verwoording, verbeelding – daarmee richt ik graag de sfeer van het onverklaarbare in.” (Volkskrant, Cicero, 9-2-2007) Over twee minuten zit hij in Boeken (Nederland 1): ik ben benieuwd.

In Met open zinnen zoekt Ton Lemaire het “onkenbare” in de natuur en het landschap. Samengevat (?) houdt Lemaire een pleidooi voor de natuur als autonome entiteit buiten ons, als helende bron buiten de mens en de taal. Jammer alleen dat hij een wetenschapper is: ook zijn methodologie en zijn enigszins belegen toon en dictie ketsen af op zijn onderwerp. Het is told, not shown, de zinnen zijn eerder gesloten dan open.

Hoe dan ook, alle drie proberen op hun manier verder te gaan dan de concrete feiten en oppervlakkige wanen van alledag. Door buitendijks te gaan, weg van de drukte en het geblaat, lukt het ook mij misschien af en toe…