Giersbergen en de Margriet

In de Margriet, een kleinschalig cultuurlandschap aan de noordrand van de Loonse en Drunense Duinen, ligt het gehucht Giersbergen. Lage, rietgedekte boerderijtjes, kleine landbouwkavels en de schaduw van de bossen: het gehucht is een wereldje op zichzelf, met wortels tot in de middeleeuwen. In het jaar 1244, schonk de hertog van Brabant 150 hectare woeste gronden aan de Cisterciënzer kloosterorde. Op deze woeste gronden vestigden zij de uithof ‘Ghiersberche’ en legden zo de basis voor het landschap van nu.

In juni 1996 studeerde ik samen met medestudent Afke af op een landschapsplan voor De Margriet. We zagen dat het oude landschap er, onder druk van dagjesmensen en intensieve landbouw, een beetje verloren bij lag. Onze opdracht: oplossingen vinden.

Onze analyse

Op een steenworp van Giersbergen ligt één van de hoofdentrees van het Nationale Park. Die entree is een bron van welvaart, maar ook van knelpunten. Het drukke café-restaurant De Drie Linden en de grote parkeerplaats zijn alleen bereikbaar via de historische klinkerweg door de oude kern. De resulterende verkeersdrukte zorgt ervoor dat het karakteristieke gebied zelf moeilijk zichtbaar en beleefbaar is.

Visie en plan

Ons voorstel was daarom allereerst de hoofdweg om de kern heen te leggen, en zo de toegang voor autoverkeer tot het Nationaal Park directer en eenvoudiger te maken. Dit schiep namelijk ook ruimte voor het unieke karakter van de plek. Naast het verleggen van de weg stelden we daarom ook voor:

• de middeleeuwse wal met eiken rondom de oude uithof terug te brengen
• de oude kleinschalige bebouwing, kaveltjes, paden en beplanting te herstellen
• een tweede wal met eikenhakhout aan te brengen, om de parkeerplaats in te passen
• auto’s uit de kern te weren, ten voordele van bewoners, fietsers en wandelaars

Een andere beleving

De nieuwe toegangsweg legden we zo in het landschap dat het contrast tussen de moderne weg en de historische plek benadrukt wordt. De recreant ervaart zo dat men ‘inbreekt’ in een andere, bijzondere wereld. Die ervaring stimuleert vervolgens om, na het parkeren van de auto, op ontdekkingstocht te gaan in die andere wereld, onder andere langs een nieuw ‘belevingspad’ door het oude cultuurlandschap.

Terugblik

Ons plan is geen werkelijkheid geworden. Het was vooral bedoeld als studie, gedachtenexperiment, handreiking. En een succesvolle afsluiting van mijn eigen studietijd, waar ik nog altijd de vruchten van pluk. Mijn inspiratie vind ik nog altijd in de zoektocht naar het wezen van het landschap, en in het verwoorden en visualiseren ervan.

Maar het beste blijft het zelf te beleven. Daarom: bezoek deze unieke plek aan de rand van de Loonse en Drunense Duinen!