ZWIJGEN IS GOUD

Met het klimaat kunnen we niet onderhandelen. Dat naakte feit maakt klimaatactivisme iets heel anders dan, pakweg, boerenactivisme. Waar boeren tegenwoordig heel wat af babbelen, spreekt de aarde een vloed aan laatste woorden. En cruciaal: die woorden zijn niet aan ons gericht. Betekent niet dat we niet moeten luisteren. De aarde onderhandelt niet, maar spreekt.

Men noemt ons tijdperk soms het Antropoceen – het tijdperk waarin de geologische invloed van de mens, de antropos, onmiskenbaar is geworden. In zijn Politieke Stenogrammen stelt Willem Schinkel een andere term voor, die de situatie voor ons kikkerlandje volgens mij indringender raakt: het diluvium, van het wetenschappelijke woord voor land dat is aangeslibd en overstroomd. Het diluvium is het dreigende slotwoord voor onze delta, en alle laaggelegen gebieden op de wereld. En ‘diluviale politiek’ is – dixit Schinkel – doorgaan op de huidige weg.

♣

À propos de ononderhandelbaarheid van het klimaat: het zijn veelal de schrijvers die dit intuïtief en zonder problemen begrijpen.

Zo is er Robert Walser: ‘Ik werd getroffen door de gedachte: waar zouden wij mensen zijn als er geen goede, trouwe aarde was? Wat hadden we als die ons ontbrak? Waar zou ik zijn als ik niet hier mocht zijn? Hier heb ik alles en ergens anders zou ik niets hebben.’

Of Osip Mandelstam: ‘Toch bemin ik mijn schamele aarde, want ik heb nooit een and’re gehad’.

♣

Moet je daarvoor ouder worden, om de natuur te zien en te waarderen? Of is het een bepaald slag volk dat blind blijft? Een saai, kartonnen volkje dat gepreoccupeerd is door koffiedates, beleggingsapps en handige opbergsystemen?

‘Ach ja, vroeger vond ik natuur saai. Ik wist niets, ik zag niets, ik hoorde niets. Ik vrees dat ik zelf toen heel saai was.’

♣

© Buitendijks, 2023

Bronnen:

• Beeld: Harald Mieling, ‘Shower’, via Flickr.com
• Willem Schinkel, Politieke Stenogrammen, Bezige Bij, 2019
• Robert Walser, De Wandeling, Lebowski, Amsterdam 2015, p.52
• Osip Mandelstam, ‘Kinderboeken lezen, meer niet’ uit: Tijdschrift De Tweede Ronde Jaargang 12, 1991, p.147.
• Quote: Caspar Jansen, Volkskrant?