VLUCHT?

‘Wat is mijn leven geweest?’ Dat is de vraag waarmee Elina, een van de hoofdpersonen uit De Ingewijden van Hella Haasse, haar deel van het verhaal start. Al snel blijkt uit haar woorden dat haar leven een vlucht is geweest voor het onvermijdelijke: ‘Ik vergat dat ik, in de Provençe, in Spanje, in Ierland, in de Alpen, in al die andere, ook eens als verlossend gezochte landschappen, niets anders ontdekt heb dan altijd het landschap van mijn eigen innerlijk.’

Nu geloof ik dat de meeste mensen wel ergens in vluchten om zichzelf te ontlopen. De een zoekt het in materieel bezit, een ander in een losbandig liefdesleven en weer een ander in de veiligheid van een geloof. De vluchtweg van Elina  – van landschap naar landschap – is er een waar ik mezelf aan kan spiegelen. Hoewel ik het niet zo dramatisch vind, moet ik toegeven dat alleen al de droom van uitgebreid reizen aan mijn hart trekt als de voortekenen van het voorjaar aan een boerenzwaluw. En leven met leukemie in huis intensiveert die neiging, zonder twijfel.

Tegelijkertijd is er het besef dat het idee van tevredenstelling door verandering van setting een utopie is, een hersenschim is. Innerlijke rust vind je niet op reis, of beter gezegd, de rust die je daar vindt is nooit blijvend. Thuis wachten je werk, je dagelijkse boodschappen, de rekeningen en de hectische logistiek van een gezin geduldig op je terugkeer. En hoewel dat voor het grootste gedeelte niet echt een koude welkomstdouche te noemen is, spoelt het het felbevochten en frisse mentale equilibrium genadeloos door het douchputje.

Ik heb daarom besloten de woorden van Elina ter harte te nemen en het ‘landschap van mijn innerlijk’ maar eens te bezoeken. Dat lijkt gerechtvaardigd, want de leukemie heeft alles op z’n kop gegooid, alles veranderd, nooit zullen wij meer dezelfde zijn. Men zegt wel dat kanker je een andere kijk op het leven geeft, dat tegenslag je sterker maakt. Maar nu we net uit het dal lijken te kruipen, met alle slagen om armen die daar bij horen, overzie ik de chaos totaal niet. Die ‘andere kijk’ is nog geen werkelijkheid en ik voel me eerder zwakker dan sterker: sociaal onbeholpener, warser van onzin en oppervlakkigheid, teleurgesteld over onbegrip en onwetendheid, tegendraads tot en met en klagerig over alle dingen die niet perfect zijn.

Naar binnen dus. Op de divan. Of nee: het is Goede Vrijdag, een dag van bezinning op lijden en zonde, een dag van biecht en nederigheid. Ik geloof niet in God, maar misschien is het ook voor mij tijd voor confessiones en humilitas.

Of is ook dat weer een vlucht?

—

Quotes: Hella S. Haasse, “De Ingewijden”, Amsterdam/Antwerpen, Querido, p. 367