Double focus

In 2007 schreef ik een blogje over ‘double focus’. Dat is W.H. Auden’s term voor meervoudig kijken, voor leven met meerdere waarheden naast elkaar. Naast een huwelijk was het integratiedebat van toen, met al zijn geponeerde waarheden, splijtzwammen en enkelvoudige blik, een belangrijke aanleiding voor de tekst. Privé maakte ik namelijk een tegengestelde beweging: de levensbedreigende ziekte van Lara dwong ons radicaal te relativeren, en in de letterenstudie die we volgden oefenden we in nuanceringen en in verschuivende perspectieven.

Niet dat het makkelijk was of is, die meervoudige focus. Ik voel me nog steeds aangesproken door Auden’s gedicht New Year Letter: ik weet me een ‘moreel assymetrische ziel’, die regelmatig de waarheid alleen in de spiegel vindt:

O how the devil who controls
The moral assymetric souls
The either-ors, or mongrel halves
Who find truth in a mirror, laughs.

Ik slaagde er ook niet altijd in geduld op te brengen voor mensen die ons lieten zitten, of voor de soms fabrieksmatige kilte van de zorg. Ik deed mijn best in een extreme situatie.

Hij lacht nog steeds

Het is nu ruim twaalf jaar later, en de verdeeldheid van toen heeft zich doorgezet. Donderdag stemde het Verenigd Koninkrijk definitief voor een Brexit, na een smerige campagne vol misleiding en laster. Zelfs met een impeachment boven zijn hoofd maakt Trump kans te worden herkozen. Mensen lijken massaal mee te gaan in nog meer verdeeldheid, ongelijkheid en armoe, ook in Nederland. En ondertussen staat Australië in brand, smelt Groenland sneller dan ooit en dreigt de klimaattop in Madrid wéér een wassen neus te worden. Relativeren en nuanceren lijkt hard nodig, en misschien nog net zo moeilijk.

Klein verzet

In 2020 start ik daarom mijn promotieonderzoek, tachtig jaar nadat W.H. Auden zijn New Year Letter publiceerde, het gedicht waaraan ik de term ‘double focus’ ontleende. ‘Double focus’ ligt in zekere zin aan de basis van mijn onderzoek.  In de kern ga ik namelijk gedichten lezen met een meervoudige blik, die ik ontleen aan ideeën uit de ecologie, filosofie en ethiek.

Ik promoveer niet alleen omdat dat een lang gekoesterde droom is, met zijn oorsprong in de jaren met Lara. Ik doe het ook omdat ik nog altijd geloof dat gedichten de wereld kunnen redden. Al is het alleen al omdat ze ons trainen om de wereld niet in zwart-wit te zien, maar in eindeloze schakeringen.

‘Double focus’ is namelijk hetzelfde als biodiversiteit, maar dan in je hoofd. Oftewel, the world is crazier, and more of it than you think…

♣

Bronnen:

• W.H.Auden, “New Year Letter”, uit Collected Longer Poems, London, Faber&Faber, 1968, p.103-4
• Louis MacNeice, “Snow” uit The Collected Poems of Louis MacNeice, London, Faber&Faber, 1989, p.30